صنایع دستی، خلاقیت و کودکان

کتاب ( صنایع دستی، خلاقیت و کودکان) به قلم «مریم حاجی ابراهیمی» تالیف و منتشر گردیده است.

این کتاب همانطور که از نامش پیداست به ارتباط صنایع دستی و خلاقیت در کودکان بالاخص کودکان دبستانی پرداخته و با نگاهی موشکافانه تاثیر آموزش صنایع دستی به کودکان را با رشد خلاقیت در کودکان بررسی میکند. به‌طورکلی مساله اصلی کتاب، نقش آموزش رشته‌های مختلف صنایع‌دستی در ایجاد و پرورش خلاقیت کودکان دبستانی چیست و به تحلیل آن خواهد پرداخت.

در بخشی از دیباچه ی کتاب آمده است:

خلاقیت واژ‌ه‌ای است مبهم و هنوز ارائه تعریف دقیق ازآن دشوار است. پژوهشگران بیشتر به‌جای تعریف آن، ویژگی‌ها و خصوصیات افراد خلاق را ترسیم کرده‌اند. اما اگر بخواهیم تعریفی تقریب به ذهن از آن ارائه کنیم می توانیم بگوییم «خلاقیت یک فرایند ذهنی است مرکب از قدرت ابتکار و انعطاف‌پذیری». در روانشناسی تربیتی کودکان، در بحث خلاقیت عنوان شده که نسبت معکوسی بین فعالیت مغزی و فعالیت دستی[همان نسبت نامتوازی بین ضریب هوشی و خلاقیت] وجود دارد. فعالیت‌های دستی برای ما از نظر خلاقیت دارای اثر بیشتری خواهند بود درصورتی که خود، هم طرح را به وجود آوریم و هم آن را اجرا کنیم.

در ضلع دیگر مثلث این پژوهش، هنر و در ذیل آن صنایع دستی قراردارد. در واقع یکی از بزرگترین یافته‌های بشر هستند که خلاقیت ذهنی انسان را نمایان می‌سازد. به بیان دیگر هنر یکی از شیوه‌های خودبیانی است.

و اما ضلع آخر، کودک است که مجموعه‌ای بی انتها از استعداد و خلاقیت، شور و شوق و… است که گاه بسیاری این صفات در او آن‌چنان است که سرمنشای بروز خلاقیت و کشف سوژه برای بزرگترها می‌شود. در طول زندگی ما با افراد زیادی برخورد می‌کنیم که خلاق‌اند ولی به خوبی آن‌ها را نمی شناسیم. درگذشته، فرد خلاق را کسی می‌دانستند که به نوعی عجیب و غریب باشد. به‌واقع فرد خلاق کسی تعریف می‌شد که در نگاه به موقعیت‌ها، تخیل و کنار آمدن با شرایط، رفتار با دیگران و دنیای اطراف متفاوت از دیگران باشد.

از سوی دیگر، کودکان با خلاقیت متولد شده و اگر این خلاقیت پرورش داده نشود فروکش خواهد کرد. بیشتر کودکان دبستانی به‌طور طبیعی کنجکاو بوده و در مواجهه با مردم و جهان پیرامون به شگفت می‌آیند. آنان پیش از ورود به دبستان بسیاری از مهارت‌های یادگیری را با خود به همراه دارند، مهارت‌هایی که از راه بازی، تجربیات کودکانه، جستجوهایشان و پرس و جو از دیگران به دست آورده‌اند. ذهن کودکان در دوران دبستان بهترین زمان آموزش و یادگیری است و در این مقطع می‌توان اصول کلاسیک سنین بالاتر را پایه‌ریزی کرد. در واقع این دوره، بستر مناسبی برای پرورش خلاقیت است. در این میان اما، محصولات صنایع دستی از تولیداتی هستند که به نسبت بسیاری آی،آر،تایلر محسوب کرد. به نظر می‌رسد گرایش‌های خلاقانه صنایع دستی و قدرت ابتکار خلاقیت ارتباطی دوسویه دارند و انعطاف‌پذیری لازمه‌ی هر دو مقوله است. ولی به نظر می‌رسد به صنایع دستی به عنوان پدیده‌ای خلاقیت‌برانگیز از یک سو و از سوی دیگر به عنوان برآیند توجه به خلاقیت در کودکان در جوامع کمتر توسعه‌یافته‌ای همانند ایران توجه نشده است….