واژه نامه قزلباش

فرهنگ‌نگاری یا لغت نامه‌نویسی یکی از کارهای دشوار است که مؤلف باید دل به دریا بزند و مروارید های واژگان را فراهم آورد، سپس برای اینکه مخاطبین عام از این مرواریدها برخوردار شوند، معانی قابل فهم ارائه دهد.  فرهنگ‌نگاری نتایج سودمندی در پی دارد، یکی اینکه معانی قابل فهم و ساده واژگان، مخاطبین را در درک متون و آثار کتبی و شفاهی، یاری کند و دایره ذخایر لغوی آنان را گسترش دهد. فایده دیگر اینکه، بسیاری از واژگان را از دستبرد فراموشی، حفظ کند و با ثبت و ضبط واژگان، این گنجینه‌ی ارزشمند را برای نسل های آینده اهدا نماید.

فرهنگ نگاری در هر زبانی، کاری پرمشقّت و دشوار است اما در زبان ترکی ـ آن هم محدوده ی جغرافیایی ترکی رامیانی ـ بس سخت و صعب تراز دیگر جامعه‌های زبانی است. زیرا آثار مکتوب در زبان ترکی رامیانی در حدّ صفر است و مؤلف بایستی واژگان خود را ازآثارمنظوم و منثور شفاهی برگزیند و همچنین از مکالمه‌ی کاربران این جامعه زبانی فیش برداری نماید.

ناگفته پیداست که زبان رایج امروزین ترکی رامیانی کلمات دخیل زیادی از زبان های فارسی، عربی و انگلیسی دارد، لذا شایسته‌تر می نماید که مؤلف بیشتر با افراد مسن در ارتباط کلامی باشد چرا که زبان آنها از اصالت و فصاحت بیشتری برخوردار است. این لغت نامه با توجه به ساختار آن حاوی واژگان پرکاربرد است. گام اول در این راستا است تا چه کسی گام های بعدی را بردارد. ارزش کار مؤلف هنگامی سودمندتر و ضروری‌تر سنجیده و ارزیابی می شود که به این نکته توجه کنیم  که  اغلب خانواده‌های امروزین با فرزندان خود به زبان فارسی تکلم می کنند با این گمان که  فرزندانشان  به  زبان علمی و معیار کشور تسلط بیشتری یابند. غافل از پند آن شاعر ارمنی که گفته بود: « عزیزم حتی اگر مادرت را فراموش کردی، زبان مادریت را فراموش نکن.» و با این رفتار فرزندان خود را از میراث گران سنگ ادبیات و فرهنگ ترکی محروم می نمایند. خوشبختانه در سالهای اخیر گرایش و علاقه وافری به اشعار ترکی به ویژه نوحه‌های ترکی در جامعه‌ی زبانی در رامیان پدید آمده است. امید آنکه نگارش این فرهنگ در حفظ و بسط این زبان شیرین که آن را فراتر از شکر، هنر محض نامیده اند سودمند واقع شود.

محمد علی بسطامی ،در یکی از محله های قدیمی (آق اویلی) در جنوب غربی رامیان از شهرهای تاریخی و خوش آب و هوای گلستان در منزلی گلین از پدر و مادری کارگر و زحمتکش  متولد شد. پس از سالها زندگی در میان مردم ترک زبان و خونگرم و دلاور قزلباش پس از پایان تحصیلات، برآن شد برای حفظ و نگهداری فرهنگ کهن و تاریخی قزلباش تمام لغات و اصطلاحاتی را که از کودکی آموخته بود به رشته تحریر در آورد.

او در مقدمه کتاب می گوید: « هرچند خوب میدانم که این کتاب جوابگوی نیاز مخاطبین نخواهد بود، لکن در تسکین و تسلای دل بیتاب خود برای حفظ این میراث(زبان شیرین ترکی قزلباش) اقدام به این کار نمودم. مطمئناً لغات و اصطلاحات بسیاری به بوته فراموشی سپرده شده و بسیاری هم از چشم وذهن این حقیر پنهان مانده است .اما بسیار تلاش شده تا چیزی از قلم نیافتد.لااقل کلیات این زبان در این فرهنگ درج شود.»